Cryonics

   Inleiding
   Waarom?
   Geschiedenis
   Procedure
   Contract
   Financiering
   Links

Waarom cryonics?     

Een pessimist ziet moeilijkheden in iedere kans;
een optimist ziet kansen in iedere moeilijkheid.

Het doel van cryogene suspensie is het behoud van de identiteit van de patiënt na de dood. Als de theorie klopt dat alles wat het bewustzijn en de identiteit aangaat vastgelegd is in de neurale structuur van de hersenen, dan moet het mogelijk zijn door het conserveren van deze structuur (bijvoorbeeld door invriezen) de identiteit van de persoon te behouden. Een verder ontwikkelde medische wetenschap dan de huidige zou wellicht de schade aan het lichaam kunnen herstellen en een oud lichaam eventueel kunnen verjongen, zodat de patiënt na ontvriezing weer verder kan leven. Onsterfelijkheid zal uiteindelijk wellicht niet mogelijk zijn (hoewel...), maar het leven kan er aanzienlijk mee verlengd worden.

Het klinkt misschien gek of onmogelijk om iemand 'uit de dood op te wekken'. Immers: dood is dood, althans zo hebben we allemaal geleerd. Maar wat dood is is een definitiekwestie en geen objectief medisch feit. Veel cryonisten beschouwen ingevroren mensen niet als dood, maar als mensen die zich in een soort diepe coma bevinden. Mensen denken vaak dat overlijden een specifieke gebeurtenis is dat op een bepaald tijdstip plaatsvindt. Maar in werkelijkheid is overlijden een proces van langzame aftakeling, dat niet bij alle lichaamsonderdelen even snel gaat. Sommige lichaamscellen blijven nog uren lang biologisch in leven. En ook bij hersencellen is het niet zo dat die van het ene op het andere moment sterven. In plaats daarvan begint er na het overlijden een langzame aftakeling. Als iemand door een arts dood wordt verklaard zegt dat weinig over de mate waarin het lichaam biologisch nog intact is. Het betekent alleen maar dat iemands hart niet meer klopt, de persoon in kwestie niet meer bij bewustzijn is, en dat de huidige medische techniek de patiënt niet meer kan reanimeren.

Maar wanneer iemand als dood kan worden beschouwd is in de loop der tijden veranderd. Tegenwoordig kan men soms mensen reanimeren na een minuten lange hartstilstand. Dat soort mensen werden vroeger als 'dood' gezien; toen reanimatie mogelijk werd werden ze als 'klinisch dood' beschouwd; en tegenwoordig is reanimatie zo gewoon dat men mensen met een tijdelijke hartstilstand gewoon als 'levend', maar bewusteloos, beschouwt. Zo blijkt de grens van dood/niet dood steeds verder te verschuiven. Er zijn zelfs rapporten van mensen die meer dan een half uur in heel koud water hebben gelegen en als verdronken werden beschouwd, en daarna toch gereanimeerd konden worden. Mocht het mogelijk blijken iemand die volgens de huidige artsen is overleden te koelen, in te vriezen en na honderd jaar te reanimeren, dan zal men ook kunnen concluderen dat de persoon in de tussentijd blijkbaar toch niet ée;cht dood was (als je dood definieert als het niet meer kunnen reanimeren) maar zich slechts in een toestand van tijdelijke biologische inactiviteit bevond.

Er zijn veel mensen die vragen: 'waarom zou je eeuwig willen leven'? Die vraag is in feite een vraag naar de zin van het leven en moet ieder voor zich beantwoorden. Maar vaak blijkt bij doorvragen dat mensen weldegelijk graag een stuk langer zouden willen leven dan de 70 of 80 jaren die ons gegeven zijn, indien ze dat in goede gezondheid zouden kunnen doen. Vandaar ook dat mensen van 70 die verder nog redelijk fit zijn er meestal toch alles aan willen doen om bijvoorbeeld van kanker te genezen. Er zijn weinig mensen die in zo'n situatie zeggen: ach, geef mij maar geen behandeling, ook al is de prognose prima; ik heb toch al lang genoeg geleefd. Leven als een krakkemikkige bejaarde die nauwelijks voor zichzelf kan zorgen, slecht ter been is, niet meer goed kan zien en horen, en regelmatig last heeft van kwalen is wellicht niet erg aantrekkelijk. Maar als het mogelijk zou zijn om op je 100-ste een even jeugdig en gezond lichaam als een 20-jarige te hebben, dan verandert de zaak.

Veel mensen klampen zich vast aan het geloof in een hiernamaals, de hemel (of de hel) of reïncarnatie; het idee er ooit niet meer te zullen zijn is nu eenmaal niet aantrekkelijk. Maar dat is natuurlijk een geloof; en wat voor aanwijzingen zijn er dat er zo'n leven na de dood bestaat? Nu zeggen de critici: van cryonics is ook niet zeker dat het werkt. Dat is waar, maar wat relevanter is is dat het lang niet zeker is dat het niet zal werken. Sterker nog, het is op basis van een extrapolatie van huidige technologische ontwikkelingen in ieder geval goed voorstelbaar dat het ooit zal werken. Cryonisten weten dat de methoden om in te vriezen op dit moment niet perfect zijn. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat er grote schade ontstaat door het proces van invriezen, hoewel die schade door steeds betere invriestechnieken steeds kleiner wordt. Op dit moment zijn we niet in staat het proces van invriezen ongedaan te maken. Cryonisten realiseren zich dat ze bij de huidige invriesprocedures rekenen op technologie die in de toekomst nog ontwikkeld zal moeten worden. Ze weten echter ook dat iedere poging om je lichaam, en vooral de neurale structuur van je lichaam, te behouden beter is dan het alternatief: begraven of cremeren. Cryonics is een rationele gok. Bij begraven of cremeren is de kans op overleven 0. Bij invriezen is de kans groter dan 0.

Dit toegegeven hebbende kunnen we gaan kijken wat de reële kansen van cryonics zijn. De cryonics procedure bestaat uit twee stappen: invriezen en ontvriezen. De techniek van het ontvriezen (het ongedaan maken van de doodsoorzaak, het herstellen van de schade van het invriezen, en het eventueel verjongen van het lichaam) moeten we voorlopig aan toekomstige generaties overlaten; in ingevroren toestand blijft een lichaam vrijwel onbeperkt behouden (hoewel er volgens de bekende cryonist en nanotechnoloog Ralph Merkle vanwege ophopende achtergrondstraling een limiet van 50.000 jaar is). We moeten ons dus nu richten op het vinden van een zo goed mogelijke invriesprocedure. Daar worden geregeld nieuwe ontwikkelingen over gerapporteerd. Het gaat echter niet hard genoeg. Dit komt omdat cryonics nauwelijks serieus genomen wordt door de wetenschap. Sterker nog: cryobiologen die lid zijn van een cryonics organisatie moeten hun lidmaatschap geheim houden, uit angst hun positie binnen de academische wereld te verliezen. Het onderzoek naar betere invriesmethoden wordt dan ook slechts door een relatief klein aantal wetenschappers gedaan. Ook de politiek besteedt nauwelijks aandacht aan cryonics. De enige uitzondering is de NASA, die in 1979 een onderzoek voor ruimtevaartdoeleinden heeft gesponsord.

Het probleem bij het invriezen is dat er tijdens de afkoeling beschadigingen optreden door scheuren in het celmembraan en dat de structuur van het weefsel door ijsvorming wordt verstoord. Cryonisten hebben hun hoop gevestigd op nanotechnologie; een geavanceerde technologie waarmee op moleculaire schaal gewerkt wordt. In de biologie bestaat dit al; bijvoorbeeld bij celdeling. Het zou een enorme doorbraak zijn als we die procedure technologisch konden leren beheersen. Nanobots, superkleine robotjes op moleculaire schaal, zouden dan in grote getale in het lichaam kunnen worden ingebracht en daar de reparaties aan de cellen kunnen verrichten. En passant kan ook andere schade aan het lichaam worden gerepareerd. Hoewel dit misschien sciencefiction lijkt – vergelijkbaar met de procedure uit Isaac Asimovs 'Fantastic Voyage' – is dit niet anders dan het extrapoleren van ontwikkelingen die momenteel aan de gang zijn. Hoe lang die doorbraak naar moleculaire nanotechnologie nog op zich laat wachten is moeilijk te voorspellen. Optimisten rekenen op circa 50 jaar. Pessimisten denken meer richting 200 jaar. Aan de andere kant lijkt het erop dat een nieuwe invriestechniek, 'vitrificatie', de celschade enorm kan beperken (zie hier), waardoor er in het ideale geval zelfs geen nanotechnologie nodig zou zijn.

Over het bezwaar 'waarom zou je eeuwig willen leven?' hebben we het al gehad. Een ander bezwaar, dat waarschijnlijk over hetzelfde gaat, is dat mensen niet geschapen zouden zijn om zo lang te leven. Kijk maar naar de lichamelijke aftakeling die vanaf het 40e jaar al merkbaar wordt. De critici missen hier de visie dat als de medische wetenschap zo ver is dat ingevroren mensen weer opnieuw tot leven kunnen worden gewekt het waarschijnlijk ook een peulenschil is om het lichaam weer volledig te verjongen, dan wel je een heel nieuw lichaam aan te meten.

Ook de 'future shock' is een veel aangehaald tegen-argument: gesteld dat we over, bijvoorbeeld, tweehonderd jaar wakker zouden worden, dan zouden we in de nieuwe maatschappij niet kunnen aarden. Dit hangt natuurlijk sterk van jezelf af. Het is gemakkelijk te voorspellen dat er de komende honderden jaren veel gaat veranderen. En in een hoog tempo. Maar wee zijn Catweazle niet, de middeleeuwse tovenaar uit een TV-serie die in de moderne tijd terecht kwam en van gloeilampen, fototoestellen enzovoort dacht dat het magie was. Wij kunnen veel beter begrijpen wat voor soort ontwikkelingen zullen plaatsvinden; veel van die ontwikkelingen worden al voorzien. Natuurlijk zal de nieuwe maatschappij met nieuwe technologieën en andere omgangsvormen veel van ons aanpassingsvermogen vragen, maar verwacht mag worden dat je niet helemaal aan je lot wordt overgelaten. Een denkbaar scenario is bijvoorbeeld dat degene die als laatste is ingevroren weer als eerste wordt ontvroren. Deze persoon heeft het minste last van de future shock en zal de cryonauten die hem voor zijn gegaan successievelijk kunnen invoeren in de nieuwe wereld. Daarnaast zou je een compleet veranderde wereld juist als een voordeel kunnen zien in plaats van als een nadeel. Je kunt het namelijk ook als een groots avontuur en bijzonder interessante uitdaging zien.

In dezelfde lijn ligt de vraag of die nieuwe maatschappij ons 'nodig' heeft. Voor iemand die in vrijheid gelooft is die vraag eigenlijk niet aan de orde; in een vrije maatschappij zijn mensen doel, geen middel. Maar okay, there Ain't no such thing as a free lunch, dus we zullen onszelf productief moeten maken. In de sciencefiction roman 'Tomorrow and tomorrow' van Charles Sheffield wordt een musicus die zich heeft laten invriezen na 500 jaar ontvroren. Hij moet zijn sponsor terug betalen door hem 6 jaar lang te helpen met het schrijven van een muziekgeschiedenis van de 20e eeuw. Het beschrijven van de geschiedenis van onze huidige tijd voor het nageslacht is wel het meest genoemd als manier om in de toekomst in je levensonderhoud te voorzien. Je kunt je echter afvragen of dat tegen die tijd wel zo nodig is; de middelen om onze tijd te documenteren zijn nu zoveel beter dan 100 jaar geleden dat we waarschijnlijk niet meer kunnen beteken dan aan de borreltafel aan onze nieuwe tijdgenoten lacherig te vertellen hoe klungelig het was om computerdata via een keyboard en een muis in te voeren. Je zult inderdaad de wil en het vertrouwen in jezelf moeten hebben dat je nieuwe vaardigheden kunt en gaat leren en je tweede leven combineert met een tweede carrière.

Sommige mensen zijn bang dat we zullen ontwaken in een dictatoriale fascistische maatschappij, waarin we gebruikt zullen worden als proefkonijnen of om een aantal mensonterende taken te verrichten. Zoals gezegd: in een vrije maatschappij zijn mensen doel, geen middel. In een dictatoriale maatschappij gebruikt men mensen wel als middel. Maar dan gaat het feit dat we te ouderwets zijn in ons voordeel werken; erg nuttig zullen wij niet zijn, zelfs niet als proefkonijnen. Alleen een vrije, rijke maatschappij kan en zal zich permitteren om mensen uit voorgaande eeuwen te repareren en opnieuw tot leven te wekken. Daarnaast is het feit dat vreselijke dingen in theorie mogelijk zijn geen goed argument om dan maar niet verder te leven. In ons huidige leven kun je ook ontvoerd worden en vreselijke dingen meemaken. Toch is dat voor ons geen reden om allemaal zelfmoord te plegen. We blijven leven omdat we optimistisch genoeg zijn om te weten dat zulke slechte ervaringen uitzonderingen zijn. Als we op vakantie gaan naar een vreemd land, dan gaan we ervan uit dat de mensen ons waarschijnlijk goed zullen behandelen, ook al is er altijd een klein risico dat we het slachtoffer worden van gewetenloze criminelen. Waarom zouden we een andere mentaliteit hebben als we op vakantie gaan naar de toekomst?

Het meest steekhoudende argument hebben we voor het laatst bewaard. Raakt de wereld niet overbevolkt? Op dit moment zijn er wereldwijd zo'n 600 cryonisten en dat aantal zal de wereldbevolking niet significant doen toenemen. Maar natuurlijk is de kern van de vraag: raakt de wereld niet overbevolkt als iedereen het doet? Tja, als iedereen langer wil leven is die wens om eeuwig te leven kennelijk zo gek nog niet! De vraag is dan: wie zou bereid zijn zichzelf op te ruimen om plaats te maken voor toekomstige generaties? Waarschijnlijk niemand, maar ook al zouden dergelijke altruïstische personen gevonden worden: dit mag natuurlijk nooit opgelegd worden, want iemand verhinderen verder te leven terwijl die mogelijkheid bestaat staat gelijk aan moord.

Het loont dus de moeite om na te denken over het toekomstige ruimteprobleem. Radicale geboortebeperking zou een optie kunnen zijn, maar als dat door de wet verplicht wordt (zoals in China) is het geen aantrekkelijke optie omdat het de vrijheid van mensen om zelf te beslissen hoeveel kinderen ze nemen aantast. Aan de andere kant blijkt dan mensen uit zichzelf al de neiging hebben minder kinderen te nemen als ze rijker en welvarender worden. In Nederland wordt de vergrijzing juist als een probleem gezien, omdat mensen steeds minder kinderen nemen zodat de autochtone bevolking nu al aan het afnemen is. Verder zijn er zijn er nog genoeg plaatsen op de wereld waar bijna niemand woont, dus waarschijnlijk kan de wereld veel meer mensen aan dan er nu op leven. En op langere termijn zouden mensen natuurlijk ook kunnen gaan kijken of er ergens anders in het heelal plaats is. Zo liggen er al plannen klaar om de Mars bewoonbaar te maken liggen – zie bijvoorbeeld de voortreffelijke website van de Mars Society - maar vergen met de hedendaagse stand van de techniek vele honderden jaren.